TOHUMUN UYANIŞI

    İlk bakışta cansız gibi düşündüğünüz uyku halindeki tohumların içinde embriyo bulunur. Tohumun yapısındaki bu embriyo kendisi için uygun şartlar oluştuğunda yeni bir bitki oluşturur.Bu olaya çimlenme denir.

Çimlenmenin oluşabilmesi için bazı şartlar gereklidir:

• SU
• OKSİJEN
• SICAKLIK

    Çimlenme gerçekleşirken su, tohumun çatlamasını sağlar.Çimlenme sırasında ışık gerekmez.Çünkü embriyo tohumun içindeki besini kullanır ve henüz yeşil yapraklar çıkmamıştır.Yapraklar çıktığı andan itibaren ise bitkinin artık ışığa ihtiyacı vardır. Bitki ışık sayesinde fotosentez yaparak kendi besinini üretir.Böylece bitki büyüyüp gelişebilir.

   Çiçeğin Yapısı :

• Çiçek Sapı : Çiçeği bitkinin dallarına bağlayan kısımdır . 
• Çiçek Tablası : Üzerinde çiçeğin çanak yaprak,taç yaprak,erkek ve dişi organlarının yer aldığı yapıdır .
• Çanak Yaprak : Yeşil renkli olan bun yapraklar,çiçek henüz açmamışken onu koruma görevini üstlenir ve fotosentez yapar . Sayısı ve şekli bitkiden bitkiye değişir .
• Taç Yaprak : Çiçeğin çeşitli renklerde olan yapraklarıdır . Şekil ve sayısı bitkiden bitkiye farklılık gösterir . Bazı taç yapraklar dip kısımlarından bir madde salgılayarak böcekleri kendine çeker .
• Erkek Organ : Polen oluşumunun meydana geldiği kısımdır . Bitkilerde çeşitliliğin oluşmasında etkilidir .
• Dişi Organ : Dişicik tepesi,dişicik borusu ve yumurtalık olmak üzere üç temel kısımdan oluşur .   

1. Dişicik Tepesi: Polenlerin dişicik tepesine ulaştığı ilk yerdi.Yapışkan ve pürüzlü yüzeye sahiptir.Böylece etrafa dağılmış olan polenler çeşitli şekillerde buraya ulaşırsa yapışır ve tutunur.
2. Dişicik Borusu: Dişicik tepesini yumurtalığa bağlayan ince boruya benzeyen yapıdır.
3. Yumurtalık:Dişi organın en alt bölgesindeki şişkince olan kısımdır.İçinde tohum taslağı adı verilen bir yapı bulunur.Tohum taslağı bazen bir tane bazen de çok sayıda olabilir. Tohum taslağının içinde dişi üreme hücresi olan yumurta bulunur.
   

TOHUMLAR UZAKLARA NASIL TAŞINIR?

      Erik ve kayısının içindeki tohumları düşünelim.Bunun gibi bazı meyvelerin bir tane tohumu varken,domates ve elma gibi bazı meyvelerin ise çok sayıda tohumu vardır.Tohumlar;şekil,büyüklük ve renk olarak birbirinden farklıdır.Her canlıda olduğu gibi bitkiler de nesillerinin devam etmesini sağlamak ister.Tohumların birbirinden farklı maceraları vardır.

    Karahindiba bitkisi taşıdığı paraşüte benzeyen yapılar sayesinde tohumlarını çok uzaklara dağıtılabilmektedir.Böylece yeni karahindiba bitkileri oluşmasını sağlamaktadır.

    Pıtrak gibi bitkilerin tohumları çengelli bir yapıya sahiptir.Böylece etrafa dağılırken bir yere tutunarak,kendini geliştirme fırsatı bulur.Tohumlar bu çengelleri sayesinde hayvanlar ve insanlar ile uzaklara taşınabilmektedir.

    Çilek, dut ,böğürtlen gibi bitkilerin tohumları da tohumu taşıyan meyveyi hayvanların yemesiyle faklı ortamlara dağılır.Meyveyi yiyen hayvanların sindirim sisteminden geçen tohumlar onların dışkılarıyla uzak mesafelere yayılma fırsatı bulurlar.

ÇİÇEKTEN TOHUMA

    Çiçekten bir tohum oluşuncaya kadar birçok olay gerçekleşir.Bu olayların gerçekleşmesinde insanların,diğer canlıların ve cansız varlıkların rolleri vardır.Bir bahçedeki farklı çiçekleri toplayarak onların üremesine yardımcı oluruz.Siz çiçeğin hoş kokusuyla ilgilenirken bazı polenler burnunuza yapışır,bazı polenler de çiçekten dişicik tepesine ulaşır.Çiçeğe konan bir arı yada kelebek de benzer şekilde tozlaşmayı sağlayabilir.Ayrıca rüzgar,yağmur ve suda tozlaşmayı sağlayabilmektedir.Erkek üreme hücresi olan polenlerin dişicik tepesine ulaşmasına tozlaşma denir.

   

   Tozlaşmada dişicik tepesine ulaşan polenler buraya yapışır ve tutunur.Dişicik tepesi nemli olduğundan polenler buradaki suyu çeker ve çatlar.Polenin çekirdeklerinden biri dişicik borusunun içinde polen tüpü adı verilen bir yapı oluşturur.Polenin diğer çekirdeği bu tüpte ilerleyerek yumurtalığa ulaşır.Yumurtalığa ulaşan polen çekirdeği,yumurta hücresi ile birleşir.Bu olaya döllenme adı verilir.Döllenmiş yumurtaya zigot denir.Zigot gelişerek emriyoyu oluşturur.Emriyoda bitkinin kök,yaprak ve gövde gibi kısımların küçük bir taslağı vardır.Emriyo ve emriyonun çimlenerek yeni bitkiyi oluşturması sırasında kullanacağı besin tohum kabuğuyla sarılarak tohumu oluşturur.

    Tohum Kabuğu:Tohumu uygun olmayan koşullardan korur.Tohum,çimlenmek için uygun şartlar oluşuncaya kadar uyku halindedir.Yumurtaların döllenmeden sonra geçirdiği değişmeler ile oluşan,tohumun etrafındaki etli ve sulu kısım ise meyvedir.Meyveler hem tohumu korur,hemde tohumun uzaklara taşınmasına yardımcı olur.

BİTKİLER

          

                          BİTKİ VE HAYVANLARDA ÜREME BÜYÜME VE GELİŞME 


    Üreme: Canlıların kendilerine benzer yeni canlılar oluşturması olarak tanımlanan üreme, canlıların ortak özelliklerinden biridir . Üreme ile canlılar kendi nesillerinin devamlılığının sağlar . 

      Canlılarda üreme 2 ye ayrılır :

• Eşeysiz Üreme
• Eşeyli Üreme

1.   Eşeysiz Üreme : Tek bir atadan meydana gelen üreme şeklidir . Bu üreme şeklinde erkek ve dişi üreme hücreleri görev almaz . Eşeysiz üreme ile oluşan yeni canlı , ana canlı ile aynıkalıtsal özelliklere sahiptir ancak büyüklükleri farklıdır . 

                                                              Eşeysiz Üreme Çeşitleri

• Bölünerek Üreme
• Tomurcuklanarak Üreme
• Rejenerasyonla Üreme 
• Vejetatif Üreme   

• Bölünerek Üreme : Ana canlı yeterince büyüdüğünde ikiye bölünerek çoğalma sağlanır.   Örnek : Amip,Bakteri,Öglena

  

• Tomurcuklanarak Üreme : Bu tip üremede ana canlının vücudunda çıkıntılar oluşur. Oluşan çıkıntı gelişerek ana canlıdan ayrılır ve yeni canlıyı oluşturur . Bazen yeni canlı ana canlıdan ayrılmaz ve birlikte yaşarlar .                                                                     Örnek : Bira mayası,Sünger,Hidra  

• Rejenerasyonla Üreme : Ana canlıdan kopan vücut parçaları kendini tamamlayarak yeni bireyleri oluşturur .                                                                                                             Örnek : Deniz yıldızı,Planarya,Toprak solucanı

• Vejetatif Üreme : Bazı bitkilerde gerçekleşen bu üreme şeklinde bitkilerin dal,yaprak ve gövdelerinden alınan parçalardan yeni bitkinin oluşmasını sağlanır . Sadece bitkilerde görülür .                                                                                                                                       Örnek :Çilek,Soğan

    

     2.    Eşeyli Üreme : Erkek ve dişi üreme hücrelerinin birleşmesiyle oluşan bir üreme şeklidir.Oluşan canlı ana canlıdan farklı kalıtsal özellikler taşırlar .